Bezkresny i bezludny krajobraz a w nim, niczym opoka, trwa budowla i skała. Trwanie I Stanisława Ryszarda Kortyki to jedno z surrealistycznych i niezwykle poetyckich dzieł tego artysty.
W dolnej partii obrazu widzimy trzy ogromne, ułożone uskokowo kamienne bloki, w których odbijają się fragmenty fantastycznego pejzażu. Wertykalne krawędzie surowej budowli oraz skały umieszczone po bokach kompozycji stanowią element przypominający ramę, przez którą aż chciałoby się przejść do tego wykreowanego, pozaziemskiego wymiaru.
W twórczości Kortyki stale przewija się jeden element kompozycyjny – linia horyzontu. Czasem to wyraźna, ostra kreska oddzielająca niebo od ziemi, a czasem niknie gdzieś we mgle niedokończonej opowieści. Opowieści niezwykle tajemniczej, budzącej niepokój pomieszany z fascynacją, połączonej w spójną całość za pomocą właśnie tej jednej linii.
Patrząc na obrazy Kortyki można odnieść wrażenie, że oglądamy krajobraz świata, który już się skończył. Został po nim jedynie ciągnący się w nieskończoność horyzont i okruchy dawnej rzeczywistości: jakaś skała, jakiś budynek, jakaś świątynia, które wciąż „trwają”, choć już niczemu nie służą. Budowla stoi nietknięta, upływ czasu nie pozostawił na niej żadnego śladu.
Jednak coś jest nie tak… brakuje drzwi, brakuje okien, a jedyne wrota są ślepe. I już wiemy, że miejsce, w którym z taką ciekawością pragnęliśmy się znaleźć, nie jest przeznaczone dla nas. Znaleźliśmy się oto w szczelinie łączącej świat żywych i umarłych, szczelinie gdzieś pomiędzy wymiarami.
Jednocześnie budzi się w nas nostalgia, jakaś nieokreślona tęsknota za czymś, co utraciliśmy, za czymś bardzo cennym. Jednak nie potrafimy sobie przypomnieć, co to było, ani dlaczego było dla nas tak ważne, a przepadło i już zawsze pozostanie dla nas tak jak ten horyzont – nieosiągalne.
Stanisław Ryszard Kortyka – malarz, poeta i profesor, prowadzi pracownie Malarstwa i Rysunku we wrocławskiej ASP oraz zielonogórskim Instytucie Sztuk Pięknych.
Sylwia Błachowicz, Dział Promocji i Komunikacji Muzeum Narodowego we Wrocławiu
#zoom_na_muzeum – zapraszamy również do lektury innych tekstów ➸